Wij krijgen veel vragen over de positie van de werkgever in verband met het coronavirus. Wij hebben een aantal aandachtspunten en nuttige bronnen op een rij gezet. Daarnaast geven wij antwoord op de meest gestelde vragen.

Zorgplicht en informatieverschaffing door werkgevers
Werkgevers hebben een wettelijke zorgplicht om werknemers een veilige en gezonde (werk)omgeving te bieden. Daarnaast moeten werkgevers werknemers ook informeren over wat het coronavirus betekent voor hun werkzaamheden en of er sprake is van een verhoogd risico om het virus op te lopen tijdens het werk. Om deze redenen is het verstandig om als werkgever te beschikken over up to date kennis over de uitbraak van het coronavirus en de maatregelen die worden opgelegd en geadviseerd vanuit de overheid. Op basis van die informatie kunnen werkgevers op passende wijze reageren op een mogelijke uitbraak van het coronavirus binnen het bedrijf. Het RIVM en de WHO hebben een aantal richtlijnen gepubliceerd om verdere verspreiding van het coronavirus te voorkomen, waaronder:

  • reinig de werkplek op regelmatige basis met een ontsmettingsmiddel. Overleg ter zake met de schoonmaakdienst/-medewerkers van het bedrijf;
  • stimuleer werknemers om zo veel mogelijk de handen te wassen. Dat kan bijvoorbeeld door genoeg zeepdispensers te plaatsen, met affiches te wijzen op het belang ervan en instructies te geven over het goed wassen van de handen;
  • zorg voor papieren zak- en handdoeken en afgesloten vuilnisbakken om ze in weg te gooien;
  • zorg dat er een plan klaarligt voor als een werknemer de typische ziekteverschijnselen vertoont. Welke ruimte zou kan dan gebruikt worden om die werknemer te isoleren? Welke werknemers lopen extra risico om ziek te worden? Denk dan bijvoorbeeld aan oudere werknemers of werknemers die  kampen met suikerziekte of hart- en longaandoeningen. Werkgevers doen er verstandig aan om zo spoedig mogelijk een antwoord te formuleren op dergelijke vragen. Daarnaast dienen werkgevers de bedrijfsarts in te lichten over de mogelijke besmetting; en
  • ondersteun thuiswerken en breng alvast eventuele thuiswerkmogelijkheden in kaart, adviseer werknemers eventueel om hun laptop aan het eind van de dag mee naar huis te nemen en zorg dat er een goede thuiswerkbeleid is.

Instructierecht
Werkgevers hebben het recht om redelijke instructies te geven aan hun werknemers. Op grond van dit instructierecht kunnen werkgevers werknemers instrueren om bovengenoemde richtlijnen in acht te nemen. Werkgevers mogen ook aan werknemers vragen of zij recent een risicogebied hebben bezocht, zoals Italië of China. Privacy wetgeving (de AVG)  verbiedt dit niet. Werkgevers zouden dit soort vragen immers moeten stellen om te voldoen aan de wettelijke verplichting om zorg te dragen voor een veilige en gezonde werkomgeving.

Thuiswerken
In geval van een uitbraak van het coronavirus in Nederland – de eerste gevallen in Nederland zijn inmiddels bekend – kan de bevolking geadviseerd worden om het openbaar vervoer en drukke plaatsen te mijden. Dankzij thuiswerken kunnen de werkzaamheden worden voortgezet en lopen de werknemers minder gevaar elkaar te besmetten op de werkvloer. Het thuiswerkbeleid dient te voldoen aan de relevante wetgeving, waaronder de Arbowetgeving. Indien thuiswerken geen optie is, kunnen werkgevers werknemers naar huis sturen zonder enige verplichting om te werken. Werknemers behouden dan het recht op loon. Wij verwijzen u in dit verband ook graag naar de bijdrage van kantoorgenoot mr. Monica Smak die recentelijk is gepubliceerd op Lexology.

Gevolgen schending zorgplicht door werkgevers
Op grond van de Arbowetgeving dienen werkgevers zich actief op te stellen wanneer er een (gezondheids)risico is voor werknemers. Werkgevers moeten daarom een adequaat beleid voeren om te voorkomen dat werknemers besmet raken met het coronavirus. Dit betekent dat werkgevers voldoende voorzorgsmaatregelen moeten nemen om werknemers te beschermen. Als een werknemer tijdens het werk ziek wordt omdat een werkgever geen of onvoldoende voorzorgsmaatregelen heeft getroffen, moet de werkgever rekening houden met de mogelijkheid dat deze werknemer de werkgever aansprakelijk stelt voor alle geleden en in de toekomst geleden schade.

  • Q&A inzake het coronavirus voor werkgevers

Mag een werknemer thuisblijven uit vrees voor besmetting?
Alleen als de vrees voor besmetting gerechtvaardigd is, mag een werknemer thuisblijven. Stel dat een collega terugkomt uit een risicogebied dan is er kans op besmetting. In een dergelijk geval kan een werknemer met de werkgever in overleg treden over of hij thuis mag blijven. De werknemer dient zich ook als goed werknemer op te stellen wanneer er gekeken wordt naar een oplossing. Daarnaast kan de werkgever de werknemer die in een risicogebied is geweest, verzoeken thuis te blijven met behoud van loon om een mogelijke besmetting van de andere werknemers te voorkomen

Kunnen zakenreizen doorgang vinden?
Ten aanzien van zakenreizen moeten werkgevers zich houden aan de reisadviezen van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Werkgevers en werknemers dienen zorgvuldig te overwegen of zakenreizen naar risicogebieden absoluut noodzakelijk zijn. Daarnaast kunnen werknemers weigeren om naar risicogebieden te reizen als de lokale arbeidsomstandigheden niet voldoen aan de gezondheids- en veiligheidseisen waaronder zij gewoonlijk werken. Wij adviseren om voor nadere informatie de  over het coronavirus de website van het RIVM te raadplegen.

Stel dat scholen de deuren sluiten en een werknemer kan niet werken omdat er geen oppas beschikbaar is. Heeft de werknemer dan recht op doorbetaling van loon?
Indien scholen de deuren sluiten kan sprake zijn van een noodsituatie. Een werknemer heeft in dat geval recht op calamiteitenverlof of kortdurend verzuimverlof. Een werkgever mag in deze situatie een redelijk verzoek voor kortdurend verzuimverlof niet weigeren. Check ook altijd de cao op eventuele aanspraken over calamiteiten- en kortdurend verzuimverlof

Heeft een werknemer die in quarantaine moet recht op doorbetaling van loon?
Een werknemer die in quarantaine moet, heeft recht op loondoorbetaling. Indien een werknemer overheidsmaatregelen moet opvolgen en hierdoor geen werk kan verrichten, valt dat buiten zijn of haar risicosfeer. Het risico van loondoorbetaling komt in deze situatie voor rekening van de werkgever.

Hoe zit het met privacy en het medisch laten testen van een werknemer?
Als een vermoeden bestaat dat een werknemer met het virus is besmet, dan is het een werkgever op grond van de AVG niet toegestaan om een werknemer medisch te laten testen. Een werkgever kan een werknemer onder omstandigheden wel naar huis sturen – met behoud van loon – vanuit zijn zorgplicht voor de andere werknemers.

Kan een werkgever werktijdverkorting doorvoeren?
Indien een werkgever als direct gevolg van “buitengewone omstandigheden” die geen deel uitmaken van het normale bedrijfsrisico van werkgever gedurende een periode van ten minste twee weken ten minste 20 procent minder werk heeft, is het mogelijk om werktijdverkorting (wtv) aan te vragen bij het ministerie van SZW. Inmiddels zijn er reeds 61 aanvragen toegewezen voor in totaal 715 werknemers, blijkt uit cijfers van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De wtv kan overigens alleen worden aangevraagd voor werknemers waarvoor een loondoorbetalingsplicht bestaat. Als het ministerie een vergunning afgeeft, kan een werkgever bij het UWV een tijdelijke WW-uitkering aanvragen voor zijn werknemers. Na afloop van de vergunningsperiode kan een werkgever bij het UWV een WW-uitkering aanvragen voor zijn werknemers voor de uren die zij niet werkten tijdens de vergunningsperiode. Aan werknemers die voldoen aan de eisen wordt een WW-uitkering toegekend. Een werkgever betaalt in de meeste gevallen het volledige loon door aan de werknemers. Dit hangt af van de afspraken die zijn opgenomen in een cao of de arbeidsovereenkomst. Het UWV betaalt de tijdelijke WW-uitkering aan een werkgever. Op deze manier bespaart een werkgever loonkosten, terwijl geen werknemers hoeven te worden ontslagen.

Mag werkgever vragen naar aard van de klachten en/of dit corona is ?
Op grond van de AVG is het een werkgever in beginsel verboden om medische gegevens van werknemers te verwerken. Daarom mag de werkgever niet vragen naar aard en oorzaak van de ziekte wanneer een werknemer zich ziek meldt. In het kader van het coronavirus is dit niet anders.

De toezichthouder, Autoriteit Persoonsgegevens (AP), stelt dat een werkgever in het kader van privacywetgeving werknemers niet mag controleren op corona. Daarbij geeft de AP aan dat de werkgever niet op de stoel van een arts mag gaan zitten. Het is de taak van de overheid in samenwerking met de GGD om verdere verspreiding van het coronavirus te voorkomen.

Wij adviseren om rechtstreekse vragen aan de werknemer over de klachten van de werknemer en/of dit corona is te vermijden. Stuur werknemers – bij wie enig vermoeden bestaat van besmetting – preventief naar de bedrijfsarts en win steeds advies in van de bedrijfsarts over de acties die de werkgever al dan niet mag verrichten. Daarbij kan een werkgever de bedrijfsarts wel vragen hem van relevante informatie te voorzien en daarbij bijvoorbeeld advies in te winnen over de noodzaak tot thuiswerken/quarantaine en de eventuele kans op besmetting op de werkvloer.

We hebben een centraal meldpunt ingericht (het HR ServiceCenter). Maar mogen zij wel alle meldingen vastleggen?
Zoals onder vraag 1 ook aangegeven is het in het kader van de AVG in beginsel niet toegestaan om medische gegevens van werknemers te verwerken. Er zal dus voor moeten worden gewaakt dat het meldpunt geen medische gegevens over specifieke werknemers vastlegt of zodanige medische gegevens verwerkt die direct of indirect herleidbaar zijn naar een specifieke werknemer. Daarnaast zal de vastlegging van gegevens die gekoppeld zijn aan een melding tot een minimum moeten worden beperkt, zal deze informatie adequaat beveiligd moeten worden, niet voor een ander doel mogen worden gebruikt en zo snel mogelijk weer verwijderd moeten worden.

Bronnen
Indien u op zoek bent naar nadere informatie over de stand van zaken van het coronavirus, wordt aangeraden door de overheid aan om de volgende bronnen te raadplegen:

 

Aarzel niet om contact met ons op te nemen indien u vragen heeft.