Het Hof Amsterdam oordeelt dat Volkskrant-redacteur Peters met het sturen van berichten aan meerdere vrouwelijke schrijfsters wiens boeken hij recenseerde zich niet schuldig heeft gemaakt aan machtsmisbruik. De Volkskrant had niet op basis van de uitkomsten van een intern onderzoek – dat het Hof kwalificeert als ‘fishing expedition’ – het vertrouwen in de redacteur mogen opzeggen. De kantonrechter had de arbeidsovereenkomst dan ook ten onrechte ontbonden en het Hof kent (naast een transitievergoeding van €32.000,- bruto) een billijke vergoeding van €370.000,- bruto toe.

Gerechtshof Amsterdam, 19 oktober 2021, ECLI:NL:GHAMS:2021:3089

Feiten

Werknemer schreef o.a. boekrecensies voor de Volkskrant. In het Stijlboek van de Volkskrant staat dat een recensent nooit “in enige relatie dient te staan tot de maker van het besproken werkstuk”. Naar aanleiding van geruchten over grensoverschrijdend gedrag van werknemer (werknemer zou bijv. schrijfsters die hij recenseert vooraf benaderen om te gaan lunchen) vindt in 2018 en februari 2020 een gesprek met hem plaats. Werknemer ontkent de geruchten. Kort na het tweede gesprek benadert de adjunct-hoofdredacteur van de Volkskrant actief tien vrouwelijke auteurs voor gesprekken over het gedrag van werknemer omdat de geruchtenstroom aanhoudt. E.e.a. wordt in een intern onderzoeksverslag vastgelegd, waarna gesprekken volgen. De Volkskrant deelt op 19 mei 2020 mee geen vertrouwen meer te hebben in de redacteur omdat hij zijn positie stelselmatig zou hebben misbruikt door via sociale media contact te zoeken met jonge vrouwelijke auteurs voorafgaand aan de publicatie van een recensie van hun werk en keer op keer zou hebben gelogen over zijn contacten met schrijfsters. In verschillende media verschijnen berichten over de non-actiefstelling van de redacteur. Daarna schakelt de Volkskrant een extern onderzoeksbureau in om vast te stellen of de klachten op waarheid berusten. In eerste aanleg ontbond de kantonrechter de arbeidsovereenkomst wegens een verstoorde arbeidsverhouding.

Hof tikt Volkskrant op de vingers

Het Hof acht het gedrag van de redacteur in sommige opzichten laakbaar. Duidelijk is dat de schrijfsters de benadering via Facebook (alsmede de toon daarvan door gebruik van woorden als “liefs” of “lieverd”) als ongemakkelijk hebben ervaren en het gevoel hadden dat hun reactie daarop invloed zou hebben op hun positie als schrijfster. De redacteur had zich rekenschap moeten geven van de bestaande afhankelijkheidsrelatie en dergelijke berichten niet moeten sturen. Echter, het Hof vindt niet dat hij zijn positie als redacteur (stelselmatig) heeft misbruikt en journalistieke integriteitsnormen heeft geschonden.

Voorts heeft de redacteur weliswaar op sommige punten gelogen tegen de Volkskrant maar dit heeft hij niet willens en wetens gedaan, aldus het Hof. Daarbij speelt mee dat de redacteur niet wist waar het gesprek van 18 mei 2020 over zou gaan, hij vooraf geen inzage had gekregen in het interne onderzoeksverslag zodat hij de bevindingen niet kende, onduidelijk was wat hem precies werd verweten en aan hem gestelde vragen onvoldoende concreet waren.
Het Hof stelt vast dat toen de Volkskrant op 19 mei 2020 het vertrouwen in de redacteur opzegde, het interne onderzoek – dat eerder het karakter van een ‘fishing expedition’ had – hier onvoldoende grond voor bood. Het externe onderzoek – waarbij de redacteur niet eens is gehoord (!) – had vervolgens slechts tot doel om het interne onderzoek te valideren.

Het Hof concludeert dat het wegvallen van vertrouwen van de Volkskrant onterecht is geweest en er geen voldragen ontslaggrond is. Een billijke vergoeding acht het Hof op zijn plaats. Daarbij wegen o.a. mee: de gederfde inkomsten gedurende 5 jaar (in deze zaak begroot op 50% van de gederfde inkomsten tot aan de pensioenleeftijd) en een hoge mate van verwijtbaarheid van de Volkskrant, bestaande uit de buitengewoon onzorgvuldige manier waarop intern onderzoek is verricht, actief prematuur intern en extern communiceren over de kwestie en geboden oplossingen van de redacteur afwijzen.

Tips voor de praktijk: verricht zorgvuldig onderzoek

Het Hof heeft eigenlijk geen goed woord over voor de manier waarop de Volkskrant onderzoek heeft gedaan naar de gedragingen van de redacteur. In de praktijk vallen daar o.a. de volgende lessen uit te leren:
– Beoordeel kritisch of een onderzoek intern kan worden uitgevoerd of dat de omstandigheden verlangen dat direct een extern onderzoeksbureau wordt ingeschakeld;
– Hanteer een duidelijke onderzoeksmethode en onderzoeksvraag, bij voorkeur gericht op het onderzoeken van concrete klachten;
– Neem (al dan niet geanonimiseerde) gespreksverslagen op in het onderzoeksrapport voorzien van concreet bewijs;
– Verstrek voorafgaand aan gesprekken met een werknemer (een samenvatting van) het onderzoeksrapport;
– Stel concrete vragen tijdens de gesprekken met werknemer over de onderzoeksresultaten;
– Pas altijd hoor en wederhoor toe.

Heeft u vragen over bovenstaand bericht of anderszins over het verrichten van onderzoek naar gedragingen van een werknemer? Neem dan contact op met L&A Advocaten.